Smaczna kuchnia

Trudno sobie wyobrazić polskie Boże Narodzenie bez pierników. Tradycja wypieku tych ciast sięga średniowiecza, aczkolwiek ówczesne pierniki różniły się od współczesnych ciasteczek.

Polskim przodkiem piernika był miodowiec, czyli ciasto przyrządzane na bazie miodu, którego w naszym kraju nie brakowało. Do miodowca z czasem zaczęto hojną ręką dodawać korzenne przyprawy (imbir, cynamon, goździki, gałkę muszkatołową, pieprz), które wraz z rozwojem handlu i powstaniem portów przeładunkowych m.in. w Toruniu, stały się w Polsce znanym i pożądanym rarytasem. Miodownik dzięki korzennym przyprawom stał się „pierny”, czyli, po staropolsku, pieprzny i stąd pochodzi nazwa piernik.

W dawnych czasach przepisy na piernik znajdowały się nie tylko w książkach kucharskich, ale również w poradnikach medycznych, ponieważ ciasto to uważano zarówno za przysmak, jak i za lekarstwo na niestrawność, przeziębienie, a nawet na poprawę humoru. Często również piernik był używany jako zakąska do wódki. Znany jest też przepis na piernikowy sos do mięs, w tym przypadku wypiek piernika, był sposobem na przechowywanie (zakonserwowanie) korzennych przypraw, ponieważ inaczej często się psuły.

Początkowo piernik był robiony na mące żytniej, z czasem coraz częściej używano mąki pszennej. Zdarzało sie, że do piernikowego ciasta dodawano również piwo, czy cukier trzcinowy.

Istniały dwa podstawowe rodzaje pierników: miękkie i figuralne. Ciasto piernikowe po wyrobieniu musiało dojrzewać przez przynajmniej trzy miesiące. Do pierników miękkich dodawano spopielony węgiel drzewny (potaż), który zawierał spulchniające ciasto pochodne amoniaku. Ten rodzaj ciastek było spożywany na bieżąco po wypieczeniu. Pierniki figuralne, były twarde i długo je przechowywano (receptury nie zawierały amoniaku), znalazły zastosowanie m.in. jako prowiant dla wojska.

Czy piernik faktycznie jest zdrowy? To tradycyjne świąteczne ciasto zawiera przyprawy korzenne, które mają działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, poprawiające trawienie i przeciwdziałające wzdęciom. Ma też kakao dostarczające magnezu. Jednocześnie jednak, zawiera chociażby cukier (i/lub miód poddany obróbce termicznej – a zatem pozbawiony wielu cennych właściwości). Nie można powiedzieć, że piernik jest niezdrowy, jednak na pewno nie stanowi on ważnego źródła składników odżywczych w naszej diecie. Cieszmy się nim w okresie świątecznym, byle nie nadmiernie.