Zdrowie i uroda

Po czerwonym winie występuje u ciebie rumień na dekolcie? Masz duszności po zjedzeniu pomidora? Być może cierpisz na nietolerancję histaminy.  

Co to jest histamina?

Histamina naturalnie występuje w organizmie człowieka. Uczestniczy w skurczu mięśni gładkich, rozszerzaniu naczyń krwionośnych, gojeniu ran, wydzielaniu kwasu żołądkowego. Co istotne histamina bierze udział w reakcji alergicznej. Kiedy osoba uczulona na dany składnik ma z nim kontakt, histamina jest błyskawicznie uwalniana w jej organizmie. Efektem tego mogą być: pokrzywka, świąd, rumień, obrzęk błon śluzowych lub nawet trudności w oddychaniu. Jeżeli w ciele nagle zostanie uwolniona duża ilość histaminy, może wystąpić wstrząs anafilaktyczny i śmierć. Na szczęście w zdrowym, sprawnie działającym organizmie istnieją naturalne mechanizmy zapobiegające wystąpieniu niebezpiecznie wysokiego stężenia histaminy.

Czy histamina jest obecna w pokarmach?

Histamina dosyć powszechnie, ale raczej w niewielkich ilościach, występuje w żywności. Zawartość histaminy w produkcie spożywczym wzrasta wraz z wydłużaniem się czasu jego przechowywania. Stad spore ilości histaminy są w nieświeżych rybach i mięsie. Dużą zawartością tego związku charakteryzuje się również żywność pozyskiwana na drodze fermentacji, za przykład mogą tu posłużyć kiszonki oraz wino. Z reguły histamina pochodząca z pokarmu jest w organizmie człowieka szybko rozkładana i w żaden sposób mu nie szkodzi. Jednak są osoby szczególnie wrażliwe na ten związek, u których może dochodzić do jego nietolerancji.

Co to jest nietolerancja histaminy?

Nietolerancja histaminy nie jest uznawana za chorobę, ani za alergię pokarmową. Najprościej mówiąc organizm nie potrafi rozłożyć histaminy, która dostaje się do niego z pożywieniem. Objawy mogące świadczyć o nietolerancji histaminy bywają bardzo różne; wśród nich wymienia się:

• bóle i zawroty głowy,
• uderzenia gorąca,
• swędzenie skóry,
• zaczerwienienie skóry,
• duszności,
• zaburzenia rytmu serca,
• objawy ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, wzdęcia, mdłości.

Objawy te (niekoniecznie wszystkie razem) pojawiają się wkrótce po posiłku i z reguły ustępują same w ciągu kilku godzin.

Jak stwierdzić, że się cierpi na nietolerancję histaminy?

Jeżeli występują u nas wyżej wymienione objawy, należy wykluczyć inne dolegliwości, takie jak: celiakia, stany zapalne jelit, alergie pokarmowe.

Następnie można zbadać aktywność enzymu DAO (diaminooksydazy) oraz poziom histaminy we krwi. Enzym DAO rozkłada nadmiar histaminy w przewodzie pokarmowym. Jednak badanie to nie jest do końca wiarygodne, ponieważ w kolejnych badaniach może pokazywać różne wartości u tej samej osoby. Potwierdzeniem istnienia nietolerancji histaminy może być ustąpienie objawów po zastosowaniu diety eliminacyjnej.

Dieta antyhistaminowa

W przypadku nietolerancji histaminy należy przejść na specjalny sposób żywienia. Dieta antyhistaminowa polega na wykluczeniu z codziennego menu żywności z wysoką zawartością histaminy. Dieta taka powinna składać się z trzech faz: fazy eliminacji, fazy testu, fazy długoterminowej.

Faza eliminacji

Polega ona na odstawieniu żywności charakteryzującej się wysoką zawartością histaminy, co ma na celu maksymalne ograniczenie objawów. Czas jej trwania wynosi od 2 do 8 tygodni.

Nie do końca oczywiste jest, które produkty spożywcze należy wyeliminować. Wiąże się to z osobistą tolerancją histaminy. Ponadto ilość histaminy w żywności się zmienia, w zależności od jej świeżości, czy sposobu przetworzenia.

W fazie eliminacji najczęściej zaleca się wykluczyć:

• warzywa takie jak: pomidory, szpinak, kiszone ogórki, kiszoną kapustę, inne kiszonki;
• owoce takie jak: pomarańcze, grejpfruty i inne cytrusy, truskawki;
• sery dojrzewające twarde (np. parmezan) i półtwarde (np. gouda, camembert, feta);
• dojrzewające i surowe wędliny – salami, szynkę prosciutto;
• konserwy mięsne i rybne;
• wędliny i ryby wędzone;
• tłuste ryby (łososia, makrelę) oraz ryby o ciemnym mięsie (tuńczyka);
• wino, piwo;
• napoje fermentowane typu kombucha.

Być może warto będzie wykluczyć również:

• bakłażany, szparagi,
• awokado,
• ananasy, kiwi, banany, śliwki,
• mleczne napoje fermentowane (jogurty, kefiry),
• surowe jaja (kogel-mogel),
• owoce morza,
• herbaty czarną i zieloną,
• fermentowane produkty sojowe (sos sojowy, miso, tempeh),
• jogurty kokosowe, sojowe i inne fermentowane zamienniki jogurtu tradycyjnego,
• czekoladę,
• orzechy,
• przyprawy jak: cynamon, anyż, chili.

Dieta eliminacyjna wiąże się z wykluczeniem wielu produktów spożywczych. Jadłospis przestaje być urozmaicony i łatwo może stać się niedoborowy. Warto więc rozważyć stosowanie diety antyhistaminowej pod kontrolą dietetyka.

Faza testu

Polega na pojedynczym wprowadzaniu wyeliminowanych produktów i obserwacja reakcji organizmu – nie tylko na sam produkt, ale też na jego ilość. W tej fazie dobrze jest prowadzić dzienniczek żywieniowy. Faza trwa około 6 tygodni.

Faza długoterminowa

Jest docelowym sposobem żywienia, uwzględniającym wykluczenie produktów, które w sposób oczywisty szkodzą. Należy starać się, żeby codzienne menu było możliwie jak najbardziej urozmaicone i zbliżone do Talerza Zdrowego Żywienia. Warto pamiętać, że ilość histaminy w żywności wzrasta wraz z czasem jej przechowywania, dlatego potrawy, w miarę możliwości, powinny być przygotowywane na bieżąco, ze świeżych składników.

Co jeszcze można zrobić przy nietolerancji histaminy

W przypadku nietolerancji histaminy można rozważyć przyjmowanie enzymu DAO w formie suplementu. Szacuje się, że dobowa maksymalna bezpieczna dawka przyjmowanego enzymu wynosi 0,9 mg DAO. Suplementacja DAO często zmniejsza dolegliwości związane z nietolerancją histaminy, aczkolwiek temat nie jest do końca przebadany.