Zdrowie i uroda

Dieta GAPS to protokół żywieniowy opierający się na założeniu, że stan jelit znacząco wpływa na zdrowie, w tym na takie choroby jak depresja, czy autyzm. Dieta GAPS wyklucza wiele grup produktów spożywczych. Czy tak restrykcyjny sposób żywienia może być zdrowy, czy będzie raczej szkodliwy?

Co to jest dieta GAPS

Termin GAPS jest skrótem z języka angielskiego i pochodzi od nazwy Gut and Psychology Syndrome, która oznacza zespół psychologiczno-jelitowy. Dieta ta stanowi modyfikację diety SCD (czyli diety specyficznych węglowodanów). Została stworzona przez doktor Natashę Campbell-McBride, która uważa, że istnieje ścisły związek pomiędzy chorobami neurologicznymi i psychicznymi, a stanem jelit. Poprzez nieszczelne jelita do krwiobiegu przedostają się szkodliwe związki oraz bakterie. Jeżeli chcemy, żeby zniszczone jelita się odbudowały, nie powinny one mieć kontaktu z wieloma produktami spożywczymi, jak na przykład tymi zawierającymi zboża. Zdaniem doktor Campbell doprowadzenie jelit do prawidłowej funkcjonalności mogłoby pomóc w walce z licznymi chorobami. Wymienić tu można między innymi: celiakię, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, hashimoto, astmę, egzemę, alergie i nietolerancje pokarmowe, zespół chronicznego zmęczenia, fibromialgię, zespół jelita drażliwego.

Założenia diety GAPS

Czas trwania protokołu żywieniowego GAPS jest dobierany indywidualnie, w zależności od objawów i samopoczucia chorego. Dieta składa się z trzech faz: fazy wstępnej, fazy pełnej diety GAPS oraz reintrodukcji. 

Podczas trwania protokołu żywieniowego z diety wyklucza się: cukier, sztuczne słodziki, alkohol, produkty przetworzone, zboża, mleko nieprzetworzone, nasiona roślin strączkowych, kawę, herbatę.

Faza wstępna podzielona jest na sześć etapów, długość każdego z nich dobierana jest indywidualnie, w zależności od stanu jelit.

Etap 1 – w trakcie jego trwania pije się domowy wywar mięsny, sok z fermentowanych warzyw oraz domowy jogurt i kefir (najlepiej z mleka niepasteryzowanego). Dodatkowo można przyjmować napar z rumianku oraz napar z imbiru z miodem.

Etap 2 – do jadłospisu wprowadza się surowe żółtka, zupy, gulasze. Można zwiększyć ilość spożywanego soku z kiszonek, jogurtu i/lub kefiru.

Etap 3 – dietę rozszerza się o awokado, kiszone warzywa, naleśniki bez mąki, jaja smażone na tłuszczu (gęsim, kaczym lub maśle ghee).

Etap 4 – wprowadza się mięso, oliwę, świeży sok warzywny, chleb pieczony wg założeń diety GAPS (bez mąki ze zbóż, a na przykład z mąką orzechową).

Etap 5 – stopniowo rozszerza się dietę o surowe warzywa i pieczone jabłka bez skórki.

Etap 6 – powoli wprowadza się surowe owoce oraz zwiększa ilość miodu.

Faza pełnej diety GAPS trwa zazwyczaj od 12 do 24 miesięcy. W jej trakcie je się przede wszystkim mięso (najlepiej ekologiczne), ryby niebędące drapieżnikami, jaja (ekologiczne), żywność fermentowaną, tłuszcze zwierzęce oraz warzywa. Wywar mięsny powinien znaleźć się w każdym posiłku.

W fazie reintrodukcji powoli wprowadza się produkty, które do tej pory pozostawały wyeliminowane. Rozszerzanie menu najlepiej zacząć od niewielkich ilości ziemniaków oraz fermentowanych ziaren.

Wady i zalety diety GAPS

Dieta GAPS jest rygorystyczna, dla wielu osób ograniczony wybór produktów, które są dozwolone, może być monotonny. Z drugiej strony nie ma tutaj ograniczeń, co wielkości spożywanych porcji.

Dieta GAPS wyklucza wiele pokarmów, mogących powodować stany zapalne. Istnieją jednak diety przeciwzapalne (np. śródziemnomorska) nie będące dietami eliminacyjnymi, a charakteryzujące się dużą różnorodnością spożywanych pokarmów.

Jest to dieta eliminacyjna, może więc przyczynić się do niedoborów, zwłaszcza błonnika pokarmowego oraz witamin z grupy B.

Ten sposób żywienia mocno zwiększa poziom histaminy w organizmie. Powinny go więc dobrze przemyśleć osoby cierpiące na jej nietolerancję.

Nie należy jej stosować samodzielnie, a pod kontrolą specjalisty (najlepiej przez certyfikowanego przez Natashę Campbell-McBride trenera diety GAPS).

W rankingu diet 2022 wg. U.S. News & World Report protokół żywieniowy GAPS jest wśród najgorzej ocenianych diet.