Zdrowie i uroda

Herbata jest to napar przyrządzany z liści i pąków grupy roślin, nazywanych tą samą nazwą, należących do rodzaju kamelia (Camellia).

Polska nazwa herbatapochodzi od łac. herba thea. Nazwą "herbata" określa się również napary z innych ziół, np. herbata rumiankowa, herbata paragwajska, herbata Rooibos.

Herbata a nasze zdrowie

Liście herbaty zawierają kofeinę, teofilinę i teobrominę o działaniu pobudzającym. 

W herbacie są również obecne garbniki katechinowe, które pełnią rolę przeciwutleniaczy, czyli związków o działaniu odmładzającym. Jednak, częste picie mocnego naparu z herbaty może być szkodliwe, gdyż zawarte w niej garbniki ograniczają wchłanianie składników pokarmowych, zwłaszcza białek, wiążą wapń, magnez, żelazo, cynk, miedź. Garbniki niszczą również zawartą w jedzeniu witaminę B1. Z tego powodu nie należy pić herbaty w czasie posiłku, bo nasz organizm nie wykorzysta należycie dostarczanych mu składników pokarmowych.

Polifenole obecne w herbacie wiążą i ograniczają wchłanianie toksycznych metali ciężkich, jak ołów, kadm lub rtęć. Najsilniejsze działanie przeciwutleniające wykazuje herbata czerwona i zielona, słabsze zaś herbata czarna.

Dzięki obecności katechin herbata chroni serce i ogranicza prawdopodobieństwo rozwoju miażdżycy.

Czy herbata odchudza?

Herbatę zieloną oraz pu-erh można uznać za wspomagacze odchudzania. Herbaty te powodują wzrost termogenezy (czyli procesu produkcji ciepła, podczas którego organizm spala kalorie) oraz spalania tłuszczu. Jednak, żeby herbata miała działanie wspomagające, należy pić przynajmniej 3 kubki świeżego naparu dziennie.

Rodzaje i gatunki herbaty

Herbatę klasyfikuje się ze względu na część latorośli, z której zostanie wyprodukowana:

Tippy Golden Flowery Orange Pekoe (herbata kwiatowa) – najlepsza, przygotowywana z jeszcze nierozwiniętych pączków.

Flower Orange Pekoe – wytwarzana z pierwszych, młodziutkich listków i maleńkich pączków; pierwszy gatunek.

Orange Pekoe – z "drugich listków", czyli ze starszych, już rozwiniętych części latorośli;drugi gatunek.

Pekoe, Pekoe Souchong, Broken Orange Pekoe, Broken Pekoe, Broken Souchong – herbaty wytwarzane z trzecich, czwartych, piątych i późniejszych listków krzewu herbacianego, liście mechanicznie łamane podczas produkcji.

Zebrane liście dzieli się na gatunki, które zależą od sposobu wytwarzania danej herbaty.

Herbata czarna otrzymywana w wyniku: więdnięcia, skręcania, fermentacji i suszenia.  Do najpopularniejszych gatunków czarnej herbaty należą: assam, yunnan, darjeeling, ceylon.

Herbata zielona powstaje z liści nie poddanych fermentacji – natychmiast po zerwaniu przeprowadzany jest proces suszenia. Dzięki temu przechowuje ona więcej cennych składników. Jest też delikatniejsza w smaku od czarnych herbat. Najbardziej popularne gatunki zielonej herbaty to: genmaicha, gunpowder, longjing (lung ching), sencha.

Herbata biała powstaje z młodych pączków, które jeszcze nie zdążyły się rozwinąć. Zebranie takich pączków możliwe jest jedynie na wiosnę. Krzewy, z których powstać ma biała herbata, są czasami dodatkowo chronione przed słońcem – ma to zapobiec wykształceniu się chlorofilu. Pączki następnie więdną i są suszone. Herbata ta produkowana jest głównie w Chinach. Herbata biała ma odcień lekko srebrnawy, a po zaparzeniu ma kolor jasnosłomkowy. Jest to jeden z najdroższych rodzajów herbaty – ceny zależą od gatunku, niemniej w Polsce przeciętnie kosztuje ona od 30 zł do ponad 100 zł za 100 g.

Herbata żółta, lekko fermentowana,  proces produkcji zbliżony jest początkowo do herbaty białej, ale pozwala jej się na dłuższe schnięcie, co powoduje, że w smaku różni się w sposób istotny zarówno od białej, jak i zielonej herbaty. Kolor naparu jest zielonkawo-żółty.

Herbata czerwona ulega krótkiej fermentacji, co czyni jej właściwości bliskimi do herbaty czarnej. Produkuje się je przede wszystkim w Chinach. Liście tej herbaty są zawsze całe, od razu po zerwaniu poddawane obróbce. W wyniku krótkiego procesu fermentacji brzegi i koniuszki liści mają czerwony odcień. Herbaty czerwone mają intensywny, trochę korzenny aromat i zapach. Ponadto charakteryzują się wysoką zawartością taniny. Są trwalsze niż herbaty czarne.

Herbata pur-eh jest herbatą czerwoną, która przechodzi dodatkowy proces fermentacji i leżakowania. Można ją przechowywać nawet 50 lat. Jej charakterystyczną cechą jest bardzo silny zapach i smak.

Herbaty aromatyzowane powstają przez mieszanie dodatkowych aromatów z liśćmi herbat - zielonej, czarnej lub pu-erh. Czynność tę wykonuje się tuż przed pakowaniem, czyli po dokonaniu się wszystkich procesów związanych z produkcją herbaty. Najczęściej do herbat dodaje się płatki kwiatów (róży, jaśminu) lub owocowych esencji zapachowych. Nie należy mylić herbat aromatyzowanych z naparami ziołowymi, zwanymi „herbatkami ziołowymi”, które nie powstają na bazie herbaty i nazwęherbatanoszą niesłusznie.

Chyba najpopularniejszą herbatą aromatyzowaną jest Earl Grey, zawierający esencję bergamoty (rodzaj pomarańczy).

Sposób przyrządzania herbaty

Czarną herbatę należy zalewać wrzącą wodą (100 °C); powinno się ją zaparzać trzy do pięciu minut, po tym czasie zaczyna się uwalniać tanina, która znosi pobudzające działanie teofiliny i kofeiny, dodatkowo herbata staje się gorzka. Co to oznacza w praktyce? Krótko parzona czarna herbata pobudza, natomiast długo parzona będzie miała działanie uspokajające. Ta sama zasada odnosi sie do herbaty zielonej.

Jak parzyć pozostałe rodzaje herbat znajdziecie w tabeli: