Zdrowie i uroda

Po wypiciu mleka boli cię brzuch i czujesz się wzdęty? Znasz to?  Być może masz alergię na mleko, ale bardziej prawdopodobne jest, że cierpisz na nietolerancję laktozy.

Co to jest laktoza i gdzie występuje

Laktoza to inaczej cukier mleczny. Jak sama nazwa wskazuje jest to cukier obecny w mleku większości ssaków. Szczególnie bogate w laktozę jest mleko kobiece (w 100 ml mleka ludzkiego jest około 7,2 g laktozy). W mleku krowim jest laktozy dużo mniej (bo około 4,7 g w 100 ml).

Dlaczego cierpię na nietolerancję laktozy?

Laktoza nam nie szkodzi, jeżeli nasz organizm potrafi ją strawić (rozłożyć), czyli posiada do tego odpowiedni enzym. Enzym rozkładający laktozę to beta-galaktozydaza, a bardziej swojsko –laktaza.

Noworodki przeważnie produkują laktazę, dzięki czemu potrafią poradzić sobie z rozkładem cukru mlecznego i mleko mamy im nie szkodzi (pomimo, ze jest bogate w ten cukier). Natomiast z wiekiem nasz organizm często przestaje wytwarzać laktozę i po wypiciu mleka mamy nieprzyjemne objawy.

Objawy nietolerancji laktozy

Do objawów nietolerancji laktozy występujących po spożyciu produktów zawierających cukier mleczny należą:  ból brzucha, uczucie pełności, przelewanie się i skurcze w brzuchu, wzdęcia, biegunka, nudności, wymioty. W skrajnych przypadkach może dojść do zaparć, bólu głowy, uczucia zmęczenia, czy zaburzeń koncentracji uwagi.

Typy nietolerancji laktozy

Wyróżniamy trzy typy nietolerancji laktozy:

• Nietolerancję wrodzoną – jest to postać bardzo rzadka; noworodek, który przychodzi na świat, nie produkuje enzymu laktazy; w związku z tym nie może pić mleka matki i potrzebuje specjalnych, bezlaktozowych preparatów mlekozastępczych. Nierozpoznany, wrodzony niedobór laktazy może spowodować śmierć dziecka.
• Pierwotną nietolerancję  – jest to najczęstszy typ nietolerancji laktozy; u osób na nią cierpiących dochodzi do powolnego zaniku aktywności laktazy, czyli ilość enzymu produkowanego przez organizm z wiekiem maleje. Przeważnie dzieje się tak u dzieci 5,6-letnich. W tym przypadku czasem udaje się powstrzymać rozwój nietolerancji. Kontynuacja picia mleka (przeważnie krowiego) w okresie poniemowlęcym może pobudzać organizm do stałej produkcji laktazy.
• Wtórną nietolerancję – dotyczy ona osób, u których jelita są uszkodzone i doszło do zaniku kosmków jelitowych (czyli wypustek jelita, zwiększających jego powierzchnię wchłaniania). Do takiego stanu rzeczy mogą przyczynić się choroby przewodu pokarmowego jak celiakia lub choroba Leśniowskiego-Crohna. Jeżeli uda się wyleczyć jelito (następuje wówczas regeneracja kosmków jelitowych), może dojść do cofnięcia nietolerancji laktozy.

Diagnostyka

Najczęściej stosowanym w gabinetach lekarskich badaniem pozwalającym zdiagnozować nietolerancję laktozy jest wodorowy test oddechowy.

Jednak, również w domu, można samemu, wstępnie określić prawdopodobieństwo posiadania nietolerancji laktozy. Jeżeli po wypiciu mleka występują u ciebie w/w objawy, natomiast po zjedzeniu jogurtu  czujesz się lepiej/dobrze, to istnieje spore prawdopodobieństwo, że cierpisz na nietolerancję laktozy. Jogurty zawierają mniej laktozy niż mleko, a obecne w nich bakterie pomagają w jej rozkładzie.

Leczenie nietolerancji laktozy

Leczenie polega na odstawieniu lub ograniczeniu produktów zawierających laktozę, a więc mleka (nie tylko krowiego, ale i koziego oraz mleka w proszku, skondensowanego), czekolady mlecznej, masła, maślanki, sera ricotta, mozzarelli, śmietany oraz produktów zawierających mleko lub mleko w proszku (np. naleśników, muffin, ciasta).

Jeżeli trudno nam jest zrezygnować z mleka i jego przetworów rozwiązaniem może być przyjmowanie przed posiłkiem zakupionego w aptece enzymu beta-galaktozydazy, który rozłoży laktozę.

Warto zwrócić uwagę, że osoby cierpiące na nietolerancję laktozy, które zrezygnowały z nabiału, są narażone na niedobory wapnia. Stad w ich diecie powinny znaleźć się produkty inne niż nabiał, a bogate w wapń. Należą do nich: fasola, soja, sezam, migdały, suszone figi, mak, jarmuż. Jeżeli, zamiast mleka krowiego, pijecie mleko roślinne, koniecznie powinno być ono wzbogacane w wapń (i witaminę B12).