Zdrowie i uroda

Z jednej strony wiemy, że dla zdrowia powinniśmy jeść warzywa i owoce. Z drugiej boimy się je jeść, bo przecież są pryskane. A zdrowe, niepryskane, ekologiczne produkty mają bardzo wysoką cenę. Co robić? I czy aby na pewno nasze lęki i przekonania znajdują potwierdzenie w rzeczywistości?

Co to są pestycydy

Pestycydy to substancje chemiczne, zarówno syntetyczne, jak i naturalne, które służą do ochrony roślin, zwierząt i człowieka przed szkodliwymi organizmami. Jak widać, pestycydy mogą być substancjami sztucznymi wyprodukowanymi prze człowieka, jak również naturalnymi (jak na przykład siarka – znany środek grzybobójczy).

Pestycydy stosowane w uprawach nazywamy środkami ochrony roślin. Czasem mówi się, że są one lekami dla roślin i ta nazwa ma sens, ponieważ te pestycydy, zanim zostaną dopuszczone do użytku, są badane tak dokładnie jak leki. Przeprowadza się badania toksykologiczne z ich udziałem, określając m.in. wartości NOEL – czyli maksymalną dawkę substancji powodującą występowanie negatywnych efektów oraz ADI – ilość substancji, którą człowiek może przyjmować z jedzeniem codziennie przez całe życie, bez ryzyka dla zdrowia. Następnie określana jest wysokość NDP – to z kolei najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości pestycydów w żywności, który kontroluje się w handlu i przy imporcie towarów. Pestycydy bada się również pod kątem wpływu na środowisko. Wprowadzenie nowej substancji do obrotu trwa około 11 lat.

Warto wiedzieć, że nieprawdą jest, iż w rolnictwie ekologicznym nie stosuje się pestycydów. Owszem stosuje się, tyle że są one naturalne, a nie sztuczne. Przy czym naturalne nie znaczy nietoksyczne, jako przykład można tu wymienić związki siarki, czy miedzi.

Czy pestycydy są toksyczne?

Boimy się, że pestycydy są toksyczne. Nie zdajemy sobie sprawy, że 98% legalnych środków ochrony roślin dostępnych w Polsce jest mniej toksyczna niż kofeina (14 g kofeiny jest śmiertelne dla człowieka o masie 70 kg). Oczywiście wszystko zależy od dawki jaką przyjmujemy. Innymi słowy od przestrzegania zaleceń producenta i zasad BHP podczas używania pestycydów.

My jako konsumenci obawiamy się, że pozostałości środków ochrony roślin znajdą się w warzywach i owocach, które jemy. W ten sposób będziemy narażeni na systematyczne jedzenie pestycydów, przez co zaczną się one w nas kumulować i nam szkodzić. Na szczęście istnieje coś takiego jak okres karencji, chroniący nas przed środkami ochrony roślin. Zbiory nie mogą nastąpić, zanim dany pestycyd nie zostanie całkowicie rozłożony w roślinie. Tutaj musimy ufać producentom, że stosują pestycydy zgodnie z zaleceniami. Dodatkowo istnieją instytucje sprawdzające, czy tak faktycznie się dzieje.

Kontrola zawartości pestycydów w warzywach i owocach

Nadzór nad właściwym użyciem pestycydów przez rolników ma Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN). Bada ona m.in. sprawność techniczną opryskiwaczy i obecność pozostałości środków ochrony jeszcze podczas uprawy. Natomiast owoce i warzywa dostępne na rynku kontroluje Sanepid (Państwowa Inspekcja Sanitarna).

Czy żywność w Polsce jest bezpieczna

W 2019 roku przebadano w Polsce produkty spożywcze takie jak jabłka, brzoskwinie, pomidory, zboża, wino, jajka, mleko. Stwierdzono, że 47,4% próbek było wolne od pozostałości pestycydów, 46,9% próbek zawierało pozostałości pestycydów w granicach norm, a 5,7% próbek zawierało przekroczenia pozostałości pestycydów. Żywność w Polsce jest uznawana za bezpieczną pod względem zawartości pestycydów.

Czy można się pozbyć pestycydów z warzyw i owoców?

Warzywa i owoce należy dokładnie umyć pod bieżąca wodą przed zjedzeniem. To pozwala usunąć z nich zanieczyszczenia, jakie powstają chociażby podczas transportu. Pojawiają się jednak wątpliwości, czy to wystarczy do usunięcia pestycydów. Może lepiej je myć (a nawet moczyć) w roztworze sody. Eksperci nie są zgodni co to tego, czy ma to sens. Jedni mówią, że sama woda wystarczy. Istnieją też badania dowodzące, że użycie roztworu sody usuwa pozostałości pestycydów z powierzchni świeżych produktów. Alternatywą dla tego sposobu może być obranie ze skórki. Należy jednak pamiętać, że ze skórką usuwamy wiele cennych dla naszego zdrowia substancji. Żadne mycie nie pozwala na usunięcie ewentualnych pozostałości środków ochrony roślin z wnętrza produktu. Wiemy, że te ilości są śladowe, ale dla szczególnie wrażliwych dobrym sposobem jest kupowanie warzyw i owoców od różnych producentów. W ten sposób unikamy kumulacji szkodliwych substancji.