Zdrowie i uroda

Przez długie lata serwatka traktowana była jako produkt uboczny, właściwie odpadowy, przemysłu mleczarskiego. Uważano, że nadaje się tylko na pasze dla zwierząt. Jednak, jak się okazuje, serwatka była kompletnie niedoceniana.

Co to jest serwatka?

Każdy, kto robił twaróg z zsiadłego mleka, miał do czynienia z serwatką. Po podgrzaniu mleka powstaje skrzep, który osączamy na sicie z towarzyszącego mu, żółtawego płynu. Ten płyn to właśnie serwatka.

Serwatka w ponad 90% składa się z wody, zawiera 1% białka, około 5%cukru mlecznego – laktozy oraz sole mineralne i witaminy.

Właściwości zdrowotne i odżywcze serwatki

Już w starożytności znane były lecznicze właściwości serwatki. Hipokrates zalecał ją przy zatruciach pokarmowych oraz dla oczyszczenia organizmu. Zobaczmy jak faktycznie serwatka działa na nasz organizm.

Działanie odchudzające i budujące masę mięśniową

Bioaktywne składniki serwatki wraz z obecnym w niej wapniem ograniczają tworzenie tłuszczu w organizmie (innymi słowy hamują powstawanie tłuszczowej masy ciała), a tym samym ograniczają tycie. Szczególnie istotny jest fakt, że białka serwatkowe korzystnie wpływają na spalanie tłuszczu obecnego w tkance brzusznej, nie tylko wspomagają więc płaski brzuch (co jest korzyścią estetyczną), ale przede wszystkim ograniczają możliwość powstawania niebezpiecznej dla zdrowia otyłości brzusznej.

Dodatkowo, białko serwatkowe korzystnie wpływają na wzrost mięśni.

Co ciekawe, białko to zaspokaja nasz apetyt szybciej niż inne białka.

Działanie przeciwnowotworowe

Trwają prace nad przeciwnowotworowym działaniem serwatki. Białka serwatkowe potrafią wiązać żelazo, co z jednej strony powoduje, że należy ich unikać na przykład w przypadku anemii, jednakże z drugiej strony, białka te są wykorzystywane jako pokarm przeciwdziałający powstawaniu raka okrężnicy.

Działanie wspomagające układ odpornościowy

W serwatce obecne są immunoglobuliny oraz laktoferyna, które wpływają na poprawę działania układu odpornościowego.

Działanie przeciwdziałające nadciśnieniu

Białko serwatkowe pomaga obniżyć ciśnienie, zalecane jest więc w diecie nadciśnieniowców.

Postać w jakiej spożywamy serwatkę

Oczywiście zawsze można kupić serwatkę w płynie. Jak najbardziej jest zdrowa. Jednak wszystko zależy od tego, jakie mamy potrzeby. Warto pamiętać, że serwatka w płynnej postaci, to przede wszystkim woda, trochę cukru i niewiele białka, a to właśnie białko serwatkowe ma dużo zalet.

Serwatka w proszku nie zawiera już tyle wody jednak przeważa w niej cukier. Co jakiś czas spotykam się z pytaniem, zadawanym najczęściej przez osobę, która właśnie zaczęła chodzić na siłownię i chce nabrać trochę masy mięśniowej: czy zamiast kupować drogi preparat białka serwatkowego, nie lepiej kupić tanią serwatkę, nawet taką w proszku? Okazuje się, że nielepiej. Dlaczego?

Postaci, w jakich można kupić białko serwatkowe:

• Koncentrat białka serwatkowego (skrót WPC – whey protein concentrate). Są to białka serwatkowe oddzielone od innych składników serwatki za pomocą filtracji (ultrafiltracji i diafiltracji).

Uwaga, koncentraty białkowe różnią się między sobą zawartością białka, mogą go mieć od 35% do 80%. Te o niższej zawartości białka przeważnie są stosowane jako niskotłuszczowy zamiennik mleka w proszku, w jogurtach lub lodach.

Natomiast koncentraty, zawierające 80% białka, są używane do produkcji odżywek dla sportowców lub żywności dietetycznej.

W WPC obecny jest cukier – laktoza oraz tłuszcz.

• Izolat białka serwatkowego (skrót WPI – whey protein isolate) – przeważnie izolaty zawierają ponad 90% białka serwatkowego, na dodatek zawierają minimalne ilości cukrów (węglowodanów),  tłuszczu i cholesterolu.  W oparciu o izolaty białek serwatkowych robi się odżywki dla kulturystów i sportowców oraz rekonwalescentów po wycieńczających chorobach.

• Hydrolizaty białka serwatkowego  (skrót WPH - whey protein hydrolizate) – powstają w oparciu o WPC i/lub WPI. Ich białko jest już częściowo rozłożone, przez co jest szybciej i łatwiej trawione. Czasem mogą mieć gorzki posmak. Są stosowane w żywieniu specjalistycznym.

Kiedy stosować określony preparat białka serwatkowego?

Koncentrat białka serwatkowego, w odniesieniu do aktywności fizycznej, można stosować wówczas, kiedy chcemy budować masę mięśniową. Dostarcza on nie tylko białek, ale również wzbogacających dietę cukrów i tłuszczy.

Natomiast raczej unikajmy koncentratów białek serwatkowych, kiedy jesteśmy na diecie redukcyjnej, czyli chcemy schudnąć. 

WPC może być stosowany również przez osoby cierpiące na przykład na anoreksję. Kiedy ważne jest dostarczanie małych objętościowo pokarmów, które są bogate w białka, zawierają też cukry i tłuszcze.

WPI stosuje się przede wszystkim u osób, które muszą uzupełnić niedobory białkowe w diecie (na przykład po chorobie nowotworowej, czy problemach trawiennych). Dodatkowo, mogą je stosować zarówno osoby „budujące masę mięśniową”, jak również pragnące schudnąć.

Skutki uboczne przyjmowania preparatów białka serwatkowego

Czy spożywanie preparatów białek serwatkowych może mieć skutki uboczne? Oczywiście, może się zdarzyć, że ktoś po prostu jest uczulony na białko serwatkowe, albo przyjmował go za dużo i doszło do przedawkowania. Wówczas może dojść do nieprzyjemnych objawów, takich jak: ból brzucha, skurcze żołądka, brak apetytu, nudności.

Dodatkowo, zbyt długie przyjmowanie preparatów białka serwatkowego może nadmiernie obciążać wątrobę i nerki.